Hroničari i povesničari srpskog XIX veka, decenijama unazad zastupali su tezu da je knez Miloš početkom maja 1818. na Narodnoj skupštini u manastiru Vraćevšnici objavio, a deputati prihvatili da se prestonica iz skrajnute i nepodesne Crnuće premesti u Kragujevac. [1] Ipak, Đurđevska skupština pomenute godine nije održana u Vraćevšnici već u Beogradu. Da je uistinu tako bilo svedoči pismo kneza Miloša upućeno ruskom konzulu u Bukureštu Aleksandru Piniju 30. maja 1818, a iz kog saznajemo da je srpski suveren došao u Beograd 4. maja i da je Skupština zasedala u toj varoši. Okupljanje predstavnika naroda moglo se desiti u Vraćevšnici te godine na Mitrovdan, kada su obično skupštine sazivane, ili možda nekog drugog datuma. [2]
Miloš je još od 1817. kada je izgrađen prvi konak (tzv. „konačić“), povremeno boravio u varoši na obali reke Lepenice. Te i naredne godine knez se kretao iz jednog u drugo mesto, vešto izbegavajući da vreme provodi u društvu supruge Ljubice i njihove dece. Dok je ostatak porodice tokom jeseni i zime 1818/1819. boravio u Kragujevcu, knez je, kako smo to već videli, uglavnom bivao u Crnući, zajedno sa ljubavnicom Petrijom. Kada je marta 1819. na pragu porodičnog doma u Crnući kneginja lišila života Miloševu „milosnicu“ i pre svega svoju suparnicu, provela je nekoliko meseci u roditeljskoj kući podsuvoborskog sela Srezojevci, a potom se vratila konaku u Crnući. Pošto se izmirila sa supružnikom Ljubica se nastanila u Kragujevcu gde je oktobra 1819. godine rodila sina, budućeg srpskog kneza Milana Obrenovića.
Iz navedenog se može zaključiti da je proces premeštanja prestonice Miloševe Srbije iz Crnuće u Kragujevac započeo 1818. i trajao sve do 1820. godine kada je završena izgradnja novog dvorskog kompleksa. [3] Neformalni srpski dvor na obroncima planine Rudnik postaće jedno od poljskih dobara porodice Obrenović.
[1] „Godine 1818. sazove on skupštinu u manastiru Vraćevšnica, i kaže da će biti bolje za narod da se on preseli u Kragujevac. I tako je te godine ostavio Crnuću i prešao na obale Lepenice“, pisao je Milan Đ. Milićević u svojoj Kneževini Srbiji i Pomeniku, a kasniji istoričari nekritički prenosili.
[2] R. J. Popović, „Vladati iz Kragujevca“, Prestoni Kragujevac, Kragujevac, 2019, 13-16.
[3] R. J. Popović, Isto, 16.
GM PRESS/Muzej rudničko-takovskog kraja
