Izložba “Rukopisna srednjovekovna baština Brankovića” u Muzeju rudničko-takovskog kraja
Pismenost je bila jedna od najznačajnijih karakteristika bogate dvorske kulture despota Đurđa Brankovića u Smederevu u periodu između 1430. i 1459. godine. Najznačajniji uticaj na njen razvoj pripadao je obrazovanom vladaru, koji je osim svog narodnog, poznavao srpskoslovenski, grčki, latinski, turski i mađarski jezik i koji je shodno tome veliku pažnju na svom dvoru posvetio biblioteci, pismenosti i nastajanju novih rukopisa.
Za vreme vladavine Đurđa Brankovića nastaju brojni rukopisi. Konstantin Filozof je napisao Žitije despota Stefana Lazarevića, dva nepoznata autora opisali su prenos moštiju Svetog Luke u Smederevo, Stefan Domestik preveo je i prepisaoIzbor slova Jovana Zlatoustog, a za despotove sinove Grgura i Lazara Šestodnev Jovana Zlatoustog i Zbornik sa besedama Jovana Zlatoustog. Po narudžbini despota Đurđa nastaje nova redakcija Lestvica Jovana Lestvičnika, tzv. Braničevska lestvica, delo pisara Davida. Po lepoti iluminacije posebno se izdvaja Smederevsko četvorojevanđelje.
Despotovi potomci, kćeri Mara i Kantakuzina, sinovi Grgur, Stefan i Lazar, unuci Jovan i Đorđe (monah Maksim), kao i snaha Angelina, nastavili su kulturu negovanja pismenosti. Jevanđelje vladike Maksima Brankovića o tome najlepše svedoči.
Muzej u Smederevu i Narodna bibliotka Smederevo, kao baštinici i sledbenici te slavne tradicije, kreirali sui zložbu Rukopisna srednjovekovna baština Brankovića. Na štampanim panoima predstavljene su kopije iz rukopisa za koje se zna da su bile deo despotove biblioteke:Srpski psaltir, Žitije i slova Jovana Zlatoustog, Psaltir sa posledovanjem,Lestvice Jovana Lestvičnika, Smederevsko četvorojevanđelje, Esfigmenska povelja despota Đurđa Brankovića,Jevanđelje vladike Maksima Brankovića, Prenos moštiju Svetog Luke u Smederevo, Apostolska tumačenja sa zapisom Angeline Branković, Šestodnev, Despotov Chronicon Pictum i Minej.
Većina kopija je izložena u Muzeju u Smederevu. Izrađene su 1972. godine u Narodnoj biblioteci Srbije u Beogradu.
Izložba Rukopisna srednjovekovna baština Brankovića premijerno je predstavljena na Filološkom fakultetu u Banja Luci u aprilu prošle godine. Izložbu čine izdvojeni najznačajniji rukopisi dinastije Branković, koji će biti predstavljeni na dizajniranim printovima. Pored njih, izlažu se replike Esfigmenske povelje Zdenke Živković i replike rukopisa koje je izradila Ljupka Vasiljev, kao i grafika sa predstavama sremskih svetih Brankovića iz 18. veka.
Postavku čiji su autori dr Snežana Cvetković, Tatjana Gačpar, muzejski savetnici Muzeja u Smederevu i Marina Lazović, bibliotekar savetnik Narodne biblioteke Smederevo biće otvorena u Galeriji Muzeja rudničko-takovskog kraja u četvrtak 9. marta 2023. godine u 19 sati.
Izložba traje do 10. aprila.
GM PRESS/MRTK
