VREMENSKE NEPOGODE
Vremenskim nepogodama se nazivaju nagla pogoršanja vremena koja imaju ograničenu površinu rasprostiranja i vrijeme trajanja. Za vrijeme njihovog trajanja izluči se velika količina kiše praćena električnim pražnjenjem oblaka – munjama. Svako drastično i evidentno odstupanje meteoroloških elemenata i pojava od određenog prosječnog stanja u meteorološkoj praksi se definiše nevremenom ili nepogodom. Nepogode možemo podijeliti na : termičke, frontalne i orografske.
Termičke nepogode spadaju u red najčešćih i najjednostavnijih. Posljedica su ljetnjeg pregrijavanja vazduha, njegovog naglog uzdizanja i hlađenja, kondenzacije i na kraju obilnog izlučavanja kiše i grada, sve praćeno električnim pražnjenjem oblaka. Ove pojave ne traju dugo, lokalne su prirode i dešavaju se u određenoj vazdušnoj masi. Odmah nakon prestanka nepogode nastupa prethodno lijepo vrijeme. Ova vrsta nepogoda javlja se u ljetnjim mjesecima i njihova učestalost se naglo povećava poslije 11 časova, a svoj maksimum dostiže oko 15 časova. Ono što je zapaženo jeste da je ovaj tip nepogoda u umjerenim širanama češći u vlažnim i močvarnim nizijama. U tropskom pojasu ova vrsta nepogoda je normalna pojava.Frontalne nepogode nastaju na frontovima, odnosno dodiru različitih vazdušnih masa. Najčešće su na hladnom frontu, posebno onom drugog reda. One spadaju u vrtložne vremenske nepogode, te hladni vazduh poput klina podilazi pod topliji, kojeg na taj način primorava na uzdizanje po hladnom frontu. Kako je hladni front izuzetno strm to izaziva naglo ekspandiranje po njemu toplog i vlažnog vazduha, koji se naglo kondenzuje i sublimira i obrazuje oblake. Ova vrsta nepogoda izaziva naglu smjenu vremena praćenu na početku vjetrom i odmah nakon toga obilnim padavinama. Nakon izlučivanja padavina, koje traje kratko, vazdušni pritisak je visok i to izaziva snižavanje temperature. Frontalne nepogode se ne pojavljuju u tropskom pojasu i nemaju vremensku pravilnost u pojavljivanju kao što je slučaj sa termičkim.
Orografske nepogode nastaju prisilnim uzdizanjem labilnog toplog vazduha uz planinske padine. Vazduh se zatim hladi i kondenzuje pri čemu se oslobađa latentna toplota. Ove nepogode često su u kombinaciji sa vazdušnim procesima kotlinsko-dolinskih područja.
GRAD
Grad je vrsta padavina u čvrstom stanju. Pod pojmom padavina podrazumevaju se proizvodi vodene pare, koji u tečnom ili čvrstom stanju padaju iz oblaka na tlo ili se stvaraju pri tlu. Grad je opasna meteorološka pojava koja svake godine pravi štetu poljoprivrednim kulturama i materijalnim dobrima i zbog toga je od značaja sa aspekta procene rizika i ugroženosti. Pored poljoprivrede, u slučaju pojave grada, naročito jačeg intenziteta i veličine, ugroženi su i građevinski objekti (stakla, roletne, krovovi), vozila, kao i funkcionisanje raznih delatnosti i aktivnosti (saobraćaj, sportske i kulturne aktivnosti na otvorenom).
Na teritoriji opštine Gornji Milanovac se nalazi oko 49.469 ha poljoprivrednih površina i to 17.984 ha ili 38,54 % oranica njiva i bašta od ukupno poljoprivrednog zemljišta, 4.830 ha ili 10,35 % voćnjaka, 68 ha ili 0,15 % vinograda. Pored poljoprivrede, u slučaju pojave grada, naročito jačeg intenziteta i veličine, ugroženi su i građevinski objekti (stakla, roletne, krovovi…), vozila, kao i funkcionisanje raznih delatnosti i aktivnosti (saobraćaj, sportske i kulturne aktivnosti na otvorenom).
SNEŽNE MEĆAVE, NANOSI I POLEDICA
Snežne mećave, nanosi i poledice pripadaju kategoriji ekstremnih vremenskih uslova koji se javljaju kao posledica globalnih meteoroloških kretanja i promena u svetu i neposrednom okruženju. Zimska sezona u umerenim geografskim širinama karakteriše se niskim temperaturama i snežnim padavinama. Pored ovoga, moguće su pojave poput poledice, mećave i snežnih nanosa. U pitanju su tri po prirodi različite pojave u nastavku će tako biti i predstavljene.
Period najvećih snežnih padavina na teritoriji opštine su meseci decembar, januar. Najugroženija su brdsko-planinska područja gde su padavine češće i duže traju, starije stanovništvo i saobraćajnice su otežano prohodne. Snežni pokrivač opterećuje dalekovode naročito u situacijama kada pada ledena kiša jako vlažan sneg koji se zamrzava na dalekovodima i optereti ga do te mere da može doći do kidanja vodova. Debljina snežnog pokrivača prouzrokuje opterećenost krovova na zgradama i drugim građevinskim objektima sa tendencijom urušavanja. Ugroženost od poledica na saobraćajnicama na teritoriji Opštine Gornji Milanovac se najčešće javlja na usponima i krivinama puteva. Jedno od najkritičnijih mesta su brdski i planinski prevoji. I pored redovne zaštite puteva od snežnih nanosa može doći do zavejavanja saobraćajnica, saobraćajno-transportnih sredstava i određenog stepena ugroženosti života i zdravlja putnika koji se zateknu na putevima. Elementarna nepogoda od snežnih nanosa i poledice je posebno izražena pri kombinovanoj pojavi padavina i vetrova.
Tekst je sastavni deo projekta „Priroda više ne prašta“, koji je sufinansiran sredstvima Ministarstva za informisanja i telekomunikacije. Stavovi izneti u medijskom projektu, nužno ne izražavaju stavove ministarstva koje je dodelilo sredstva.
GM PRESS
