Poplave su pojave neuobičajeno velike količine vode na određenim mestima zbog delovanja prirodnih sila ili drugih uzroka. Najčešće nastaju usled izlivanja površinskih tokova što je uzrokovano karakteristikom sliva (geološka građa, morfologija, vegetiranost i način korišćenja terena) kao i neregulisanim rečnim koritom. Takođe, jako su česte i usled delovanja bujica na donje tokove i usled izdizanja nivoa podzemnih voda.
Opštinu Gornji Milanovac karakterišu tri tipa vodnih resursa: površinske vode, podzemne vode i izvori, akumulacije i termomineralne vode. Na severu, slivu Save pripada 23% teritorije, a reke su Dragoljubica, Dragobilj i Kačer. Slivu Zapadne Morave pripada 77% sliv Kamenice, Čemernice, Dičine, Despotovice, Jasenica, Gruže. Kroz teritoriju opštine protiču vodotokovi prvog reda i to reke: Kamenica, Čemernica, Dičina, Despotovica, Gruža, Dragobilj i Kačer.
Prema dostupnim podacima, evidentirane su poplave i štete u Gornjem Milanovcu koje su se događale 2014, 2016, 2018. i 2020. godine. Tokom majskih poplava 2014.godine jake kišne padavine prouzrokovale su poplave izlivanjem reka. Vanredni događaj koji je usledio 6. i 7. marta 2016.godine. doveo je do proglašenja vandredne situacije u državi. Jake kiše su prouzrokovale porast vodostaja na svim vodotokovima, a došlo je do izlivanja reka prvog i drugog reda i to: Despotovice, Dičine, Gruže, Dragobiljice i Ozremice, ali nije proglašena vanredna situacija za teritoriju opštine Gornji Milanovac. Maj i jun 2018.godine odlukom Vlade Republike Srbije proglašena je za elementarnu nepogodu, poplava i grad koji su u maju i junu zahvatili teritoriju opštine Gornji Milanovac. Jul 2018.godine jake kišne padavine prouzrokovale su bujične poplave i izlivanje reka na delu teritorije opštine u naseljenim mestima Trudelj i Dragolj gde je I proglašena vanredna situacija. Tokom juna 2020.godine jake kišne padavine prouzrokovale su bujične poplave i izlivanje reka na delu teritorije opštine. Odlukom Predsednika opštine G. Milanovac od 23.06.2020.godine proglašena je vanredna situacija na delu teritorije opštine za naseljena mesta: Brusnica, Brđani, Gornji Banjani, Lozanj, Gornji Branetići, Ozrem, Beršići, Ugrinovci i Zagrađe (”Sl.gl. opštine G.Milanovac” broj 11/2020 od 23.06.2020).
• Najveće količine padavina su u periodu april-jun, a najmanje u periodu oktobar-februar. Zima je najsušnije godišnje doba, u toku koje padne 22% padavina, izuzev ekstremnih slučajeva kao što je bila 2012. godina). Najkišniji mesec je jun, a u 2014.godini mesec maj. Za teritoriju opštine Gornji Milanovac, karakteristične su poplave na vodotokovima 1. i 2.reda i bujičnim tokovima. Bujične poplave na vodotokovima opštine, dolaze kao posledica prolećnih i jesenjih jakih i neprekidnih kišnih padavina, kao i naglog otopljavanja snega sa područja planina Rudnik, Ješevac, Vujan, Rožanj, Maljen,Suvobor i Rajac. Karakteristika bujičnih potoka je da su tokom godine uglavnom sa veoma malo vode, a neki su skoro suvi ili su skroz bez vode a prilikom većih padavina, usled nedovoljne propusne moći, skoro svake godine ugrožavaju meštane i plave objekte i poljoprivredno zemljište. Osim bujičnih potoka teritorija opštine Gornji Milanovac je najčešće ugrožena izlivanjem sledećih vodotokova: reke Despotovice, van regulisanog dela, Dičine, Kamenice, Čemernice, Gruže, Dragobiljice, Dragobilja, reke Ozremice a potok Raslova u Kačerskom slivu, pored bijičnih poplava prouzrokuje i pojavu klizišta.
BRANE
Na teritoriji opštine postoje dve visoke brane:
1. Retenziona brana ”Banjani” na reci Dičini u Gornjim Banjanima. Na reci Velika Dičina u Gornjim Banjanima izgrađena je 1967.godine, nasuta zemljana brana. Formirana akumulacija imala je namenu da zadrži poplavni talas i izvrši retenziju rečnog nanosa sa slivnog područja.
2. Jalovišna ”Brana broj 9” u Majdanu Za potrebe odlaganja jalovine od prerade rude izgrađena je u Majdanu ”Brana broj 9” operatera a.d. Rudnik i flotacija ”Rudnik” sa Rudnika. U Majdanu neposredno od državnog puta IB reda broj-22 na Zlokućanskoj reci izgrađena je mikroakumulacija za potrebe flotacije rude „Brana broj 9“ jalovina ad Rudnik i flotacija „Rudnik“.
EFIKASNOST IZGRAĐENIH OBJEKATA ZA ZAŠTITU OD POPLAVA
Regulacija korita reke sa izgrađenim odbrambenim nasipom na deonici kroz urbanu zonu ima veliki značaj u odbrani od poplava. Međutim velike količine kišnih padavina od oko 150-180l/m² oštetila je kamenu oblogu korita reke Despotovice, u uređenom delu, potkopala obale i delom se izlila u reonu privrednih subjekata MK ”Rudnik”, ”Foka”’, ”Imlek”, sportskih terena i sportske hale Breza, parking i zaustavnu traku na Ibarskoj magistrali u Mlakovcu, delom se izlila i destabilizovala nosače mosta kod objekta bivše “Idea”
Šta radimo u slučaju poplave?
U toku – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
• Pratimo uputstva nadležnih organa.
• Isključimo dovod električne energije.
• Obuvamo adekvatnu (gumenu) obuću.
• Ne koračamo kroz vodu koja je iznad kolena, naročito ako je voda tekuća, a deca i stare osobe ni ako je niži nivo vode.
• Ne koristimo automobile (veliki broj stradalih je u automobilima).
• Poštujemo naređenja koja se odnose na evakuaciju.
• Evakuišemo ili oslobodimo domaće životinje na vreme.
• Ponesemo sa sobom dokumenta i neophodne stvari, koje smo ranije pripremili
• Pružimo pomoć ugroženom licu, ukoliko ne ugrožavamo sopstvenu bezbednost.
• Nosimo sa sobom nešto svetleće (garderobu, baterijsku lampu), kako bismo bili vidljivi, i pištaljku, kako bi nas spasioci čuli.
• Ako ne možemo bezbedno da se evakuišemo, popnemo se na više spratove ukoliko ih imamo.
Nakon – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
• Koristimo vodu samo ako je zvanično potvrđeno da je ispravna za piće. Usled korišćenja neispravne vode dolazi do takozvanih hidričnih bolesti, pa posledice i indirektne štete od poplava traju mnogo duže nego same poplave.
• Ne koristimo hranu koja je bila izložena poplavi.
• Izbegavamo mesta sa kojih se voda nije povukla (poplave mogu da traju duže nego ostale vrste nepogoda).
• Vratimo se u poplavljena područja tek nakon odobrenja nadležnih organa.
• Dezinfikujemo objekte i stvari koje su bile poplavljene, a za koje se proceni da mogu opet da se upotrebljavaju.
• Prijavimo materijalnu štetu nadležnim organima.
Tekst je sastavni deo projekta „Priroda više ne prašta“, koji je sufinansiran sredstvima Ministarstva za informisanja i telekomunikacije. Stavovi izneti u medijskom projektu, nužno ne izražavaju stavove ministarstva koje je dodelilo sredstva.
GM PRESS
